مطالبه چک
حتما تا الان برای شما هم پیش آمده که از شخصی خاصی برای بهای کالا یا بدهی خود چک دریافت کنید، برای پاس کردن آن در تاریخ مقرر چک را به بانک می برید.اما بعد اینکه نوبت شما می رسد،مسئول باجه بعد از چک کردن حساب صادرکننده چک، می گوید که موجودی حساب کافی نیست و یک مهر برگشت بر روی چک میزند، حال شما نمیدانید که با آن چک چه کنید؟!!!
گاهی اوقات با خود طرف تماس میگیرید و به او اطلاع می دهید، که حسابش خالی بود و چک او برگشت خورد،اما گاهی شما اصلا طرف را نمیشناسید و یا اصلا شماره صادرکننده چک در دسترس نمی باشد.
حال شما باید برای پیگیری مطالبه چک خود باید از طریق شکایت و طرح دعوا به دادگستری و دادگاه طرف مقابل خود را پیدا کنید.فرد یا حاضر میشود که مبلغ چک را پرداخت کند و یا اعلام می کند که فعلا همچین مبلغی را ندارد و دادگاه ادامه دارد…
ارکان دعوای مطالبه وجه چک
اولین رکن دعوای مطالبه چک این است که سند و مدرک دین، «چک» باشد. در ماده ۳۱۰ قانون تجارت، چک را اینگونه تعریف کرده است: «چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد محال‌علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می‌نماید.»
براساس ماده ۱ قانون صدور چک انواع مختلفی دارد:
چک عادی: چکی است که اشخاص، با مسئولیت بانک‌ها به حساب جاری خود صادر می‌کنند و دارنده آن تضمینی جز اعتبار صادرکننده آن ندارد.
چک تأیید شده: چکی است که اشخاص به مسئولیت بانک‌ها به حساب جاری خود صادر می کنند و توسط بانک محال‌علیه پرداخت وجه آن تأیید میشود.
چک تضمین‌شده: چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک به درخواست مشتری صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین میشود.
چک مسافرتی: چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هریک از شعب آن بانک توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت می‌گردد.
بنابراین، اگر سند تضمین شده ویژگی چک را نداشته باشد. بلکه حواله بانکی یا سند عادی یا تجاری دیگری باشد مطالبه وجه آن لازمه وجود شرایط «دعوای مطالبه چک» است که خواننده می‌تواند برای کسب اطلاعات بیشتر به آن منبع مراجعه کند.
مطالبه وجه چک زودتر از موعد مقرر آن
دومین رکن مطالبه چک «حال شدن» چک یا همان رسیدن «سر رسید چک» می‌باشد؛ چرا که هر قرضی که هنوز سررسید آن نرسیده باشد. از جمله اینکه مربوط به سند تجاری مانند چک یا سفته باشد یا سند عادی یا رسمی دیگری، امکان مطالبه وجه آن وجود نخواهد داشت.در این خصوص ماده ۳ قانون صدور چک مقرر کرده که چک فقط در همان تاریخ درج شده در آن و یا پس از تاریخ مذکور قابل وصول از بانک خواهد بود.
به همین دلیل صادرکننده چک باید در تاریخ مندرج در آن معادل مبلغ چک به حساب خود در بانک محال‌علیه داشته باشد و یا اگر ندارد واریز کند فقط در صورتی لازم نیست وجه چک را در حساب داشته باشد که هنوز موعد مقرر چک نرسیده باشد. چکی که قبل از موعد به بانک ارجاع داده شود، بانک حق پرداخت وجه یا برگشت آن را نخواهد داشت. چرا که چک موعددار از طرف صادر کننده دستور پرداختی دارد و باید او تماس گرفته شود و هماهنگ شود. حتی اگر خواهان قبل از سر رسید، وجه چک یا سفته ای را از دادگاه مطالبه نماید دادگاه به استناد عدم سر رسید، قرار رد دعوا را صادر خواهد کرد.
مطالبه چک حقوقی،چه مشخصاتی دارد؟
اگر چک مهلت دار بوده اما در تاریخ درج شده در چک پاس نشده و یا دارای خط خوردگی باشد، وصف چک حقوقی است.
مواردی که برای تایید چک حقوقی لازم است، عبارتند از:
- چکی که در حین یک قرارداد صادر شده و در قرارداد شماره آن ذکر شده باشد.
- چکی که به امانت به شخصی سپرده شده باشد و یا برای ضمانت انجام کاری صادر شده باشد.
- چکی که زودتر از تاریخ آن به بانک سپرده شده باشد و کلر شود.
- چکی که دارای خط خوردگی باشد و یا مبالغ عددی و حروفی آن یکسان نباشد.
- چکی که تاریخ بالای آن با تاریخ زیر امضا مغایر باشد.
- چکی که از تاریخ برگشت زدن آن ۶ ماه گذشته باشد.
- چکی که از تاریخ سررسید آن ۶ ماه گذشته باشد.
مطالبه چک حقوقی
با توجه به مطالب فوق، چون وصف چک حقوقی بوده و بنابراین می‌بایست دادخواست مطالبه وجه چک مطرح گردد. درنتیجه، دادگاه دادخواست فرد دارنده چک را بررسی کرده و در صورت کافی بودن مدارک، حکم به محکومیت خوانده و محکوم می‌بایست مبلغ چک را پرداخت نماید. در حالتی که چک حقوقی باشد امکان گرفتن حکم جلب در ابتدا وجود ندارد. اما در صورتی که محکوم از پرداخت مبلغ چک خودداری کند، می‌توان از طریق اجرای حکم دادگاه صادر کننده رای، حکم جلب صادر کننده چک اخذ نمود.
مراحل مطالبه وجه چک
برای دعوای مطالبه چک باید با مدارک و شواهد کافی به دادگاه مراجعه کرده و دادگاه نیز با درنظر گرفتن تمام زوایا حکم می دهد.
- اگر مبلغ چک کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، برای حل دعوا و اختلاف طرفین فقط به به شورای حل اختلاف ارجاع داده میشود، و در صورتی که مبلغ آن بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، به دادگاه محل صدور چک ارجاع خواهد شد.
- برای ثبت دادخواست مطالبه وجه چک می‌بایست هزینه دادرسی پرداخت شود که هزینه دادرسی مبالغ زیر ۲۰ میلیون تومان ۲/۵ درصد و بالای ۲۰ میلیون تومان ۳/۵ درصد مبلغ خواسته شده است.
- اگر خواهان مطالبه چک از اموال و دارایی صادر کننده چک آگاه باشد، در صورت بدرفتاری و بدقولی صاحب دسته چک، او می‌تواند از طریق قرار تامین خواسته، حکم توقیف اموال صادرکننده چک را تا صدور حکم قطعی دادگاه بگیرد. هزینه تامین خواسته بر اساس چک، بسیار اندک است.
- دادخواست مطالبه وجه چک از جمله دعاوی حقوقی و مالی است. بنابراین می‌توان علاوه بر اصل مبلغ خواسته، خسارت تاخیر، هزینه دادرسی، هزینه وکیل در حد تعرفه را از صادرکننده چک طلب نمود.
نکات مهم و اساسی در فرایند مطالبه چک
در فرآیند توقیف اموال خوانده یا همان صادرکننده چک از طریق دادگاه، اگر اموال غیرمنقول و منقول دارای سند بنام خود شخص خوانده باشد، بصورت فوری توقیف می‌گردد. اما در صورتی که سند آن اموال بنام یکی از اقوام شخص خوانده باشد و یا سند رسمی نداشته باشد، قابل توقیف نیست. اما با ارائه قولنامه و یا دلایلی مانند وجود شاهدان وغیره تحت شرایطی می‌توان وارد فرآیند فروش یا مزایده کرد.
1) در چکی که مبلغ عددی با حروفی آن یکسان نیست، مبلغ کمتر ملاک قرار می‌گیرد، مگر درصورت دلیل یا شاهدی مثل: وجود قرارداد
2) اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که دادگاه صالح برای رسیدگی، در شهر محل برگشت زدن چک می‌باشد.
3) دلایل اصلی برای ارائه دادخواست مطالبه وجه چک، اصل و یا کپی چک و نیز گواهی عدم پرداخت است.
4) در متن دادخواست، می‌بایست شماره چک و بانک و شعبه صادر کننده و مبلغ خواسته مشخص باشد.
