همه ما جرایمی که تحت عنوان جرایم سیاسی را به خوبی می شناسیم. همه افرادی که در یک جامعه زندگی می کنند از این مسئله آگاه هستند که یکسری از کارها و اقدامات برخلاف قوانین حکومت و آن کشور است. و انجام دادن آن ها تحت عنوان جرم سیاسی قابل مجازات و پیگیری است.
از ابتدای شکل گیری و پیدایش نخستین حکومت ها برای حفظ کردن بنیان و نظام کشور اعمالی را تحت عنوان جرم سیاسی قرار دادند و قانونی برای مقابله با این جرائم تحت عنوان قانون جرم سیاسی بنیان گذاری شد.
البته لازم به ذکر است که قانون جرم سیاسی از ابتدا وجود نداشته است و تا قرن نوزدهم دولت ها با مجرم های سیاسی بصورت کاملا بی رحمانه ای برخود می کردند. مجازات های این مجرمین معمولا مرگ های غیر انسانی و شکنجه های وحشتناک بود، زنده به گور کردن مجرمین، قطع اعضای بدن، کور کردن و از این دست اعمال برای مجازات مجرمین.
به همین دلیل وجود قانون جرم سیاسی به این دست از رفتار های و اعمال پایان داد و باعث شد که مجرمین سیاسی هم مانند تمام مجرمین به صورتی قانونی و با توجه به میزان جرم آنها مجازات شوند. در ادامه این مقاله با شهرداد همراه باشید تا بطور کامل به بررسی قانون جرم سیاسی بپردازیم.
بررسی قانون جرم سیاسی
ماده ۱
هر یک از جرائم مصرح در ماده (۲) این قانون چنانچه با انگیزه اصلاح امور کشور علیه مدیریت و نهادهای سیاسی یا سیاست‌های داخلی یا خارجی کشور ارتکاب یابد، بدون آنکه مرتکب قصد ضربه‌زدن به اصل نظام را داشته باشد جرم سیاسی محسوب می‌شود.
ماده ۲
جرائم زیر در صورت انطباق با شرایط مقرر در ماده (۱) این قانون جرم سیاسی محسوب می‌شوند.
الف – توهین یا افتراء به روسای سه قوه، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، معاونان رئیس‌جمهور، وزرا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مجلس خبرگان و اعضای شورای نگهبان به واسطه مسئولیت آنان
ب – توهین به رئیس یا نماینده سیاسی کشور خارجی که در قلمرو جمهوری اسلامی ایران وارد شده است با رعایت مفاد ماده (۵۱۷) قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات
پ – جرائم مندرج در بندهای (د) و (هـ) ماده (۱۶) قانون فعالیت احزاب، جمعیت‌ها، انجمن‌های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی شناخته‌شده مصوب ۱۳۶۰/۰۶/۰۷
ت – جرایم مقرر در قوانین انتخابات خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا به استثنای مجریان و ناظران انتخابات
ث – نشر اکاذیب
ماده ۳
مباشرت، مشارکت، معاونت و شروع به جرائم زیر جرم سیاسی محسوب نمی‌شود:
الف -جرائم مستوجب حدود، قصاص و دیات
ب – سوءقصد به مقامات داخلی و خارجی
پ – آدم‌ربایی و گروگان‌گیری
ت – بمب‌گذاری و تهدید به آن، هواپیما‌ربایی و راهزنی دریایی
ث – سرقت و غارت اموال، ایجاد حریق و تخریب عمدی
ج – حمل و نگهداری غیرقانونی، قاچاق و خرید و فروش سلاح، مواد مخدر و روانگردان
چ – رشا و ارتشاء، اختلاس، تصرف غیرقانونی در وجوه دولتی، پولشویی، اختفای اموال ناشی از جرم مزبور
ح – جاسوسی و افشای اسرار
خ – تحریک مردم به تجزیه‌طلبی، جنگ و کشتار و درگیری
د – اختلال در داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی به‌کار گرفته‌شده برای ارائه خدمات ضروری عمومی یا حاکمیتی
ذ – کلیه جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی اعم از جرائم ارتکابی به‌وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حاملهای داده یا غیر آن
ماده ۴
نحوه رسیدگی به جرائم سیاسی و مقررات مربوط به هیات منصفه مطابق قانون آیین‌دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲/۱۲/۰۴ است.
ماده ۵
تشخیص سیاسی بودن اتهام با دادسرا یا دادگاهی است که پرونده در آن مطرح است. متهم می‌تواند در هر مرحله از رسیدگی در دادسرا و تا پایان جلسه اول دادرسی در دادگاه نسبت به غیر سیاسی بودن اتهام خود ایراد کند. مرجع رسیدگی‌کننده طی قراری در این مورد اظهارنظر می‌نماید. شیوه صدور و اعتراض به این قرار تابع مقررات قانون آیین‌دادرسی کیفری است.
ماده ۶
موارد زیر نسبت به متهمان و محکومان جرایم سیاسی اعمال می‌شود:
الف – مجزا بودن محل نگهداری در مدت بازداشت و حبس از مجرمان عادی
ب – ممنوعیت از پوشاندن لباس زندان در طول دوران بازداشت و حبس
پ – ممنوعیت اجرای مقررات ناظر به تکرار جرم
ت – غیر قابل استرداد بودن مجرمان سیاسی
ث – ممنوعیت بازداشت و حبس به صورت انفرادی به جز در مواردی که مقام قضائی بیم تبانی بدهد یا آن را برای تکمیل تحقیقات ضروری بداند لکن در هر حال مدت آن نباید بیش از پانزده روز باشد.
ج – حق ملاقات و مکاتبه با بستگان طبقه اول در طول مدت حبس
چ – حق دسترسی به کتب، نشریات، رادیو و تلویزیون در طول مدت حبس
قانون فوق مشتمل بر شش ماده در جلسه علنی روز دوشنبه مورخ بیستم اردیبهشت‌ماه یک‌هزار و سیصد و نود و پنج مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ ۱۳۹۵/۰۲/۲۹به تایید شورای نگهبان رسید.
