دادخواست طلاق به درخواست رسمی زن یا مرد گفته می‌شود که برای بررسی‌های رسمی و پیگیری‌های قضایی به دادگاه‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران ارسال می‌شوند.
فرایند ارسال دادخواست طلاق از طرف مرد به زن یا طلاق از طرف زن به مرد نسبتا پیچیده و گیج‌کننده است. لازم است بدانید که برای پشت سر گذاشتن مسیر پر پیچ و خم ارسال دادخواست طلاق، باید به مسائل و نکات گوناگونی توجه کنید؛ برخی از این مسائل، بسیار حیاتی هستند و تاثیر زیادی در مراحل بعدی دادخواست طلاق شما دارند.
ما در این مقاله، تلاش می‌کنیم تا دادخواست طلاق را از مراحل ابتدایی ارسال توسط زن یا مرد بررسی کنیم و همه نکات تکمیلی مربوط به آن را بصورت مختصر اما دقیق بیان کنیم؛ با ما همراه باشید تا یک درک کامل از کلیت پروسه مربوط به دادخواست طلاق کسب کنید.
طلاق یعنی چه و دادخواست طلاق چیست؟
طلاق در لغت به معنای جدا کردن یا جدا شدن از یک شخص یا چیز است؛ معنای اصطلاحی طلاق جدا شدن رسمی زن و شوهر با امر دادگاه از یکدیگر است.
در سیستم قضایی جمهوری اسلامی ایران، مرد اجازه دارد که بدون ایراد هیچ دلیلی درخواست طلاق از همسر خود را تقدیم دادگاه کند؛ گفتنی است که زن چنین حقی را ندارد و برای پشت سر گذاشتن فرایند طلاق لازم است که فرایند خاصی را طی کند.
البته در برخی موارد، مانند زمانی‌که زن وکالت طلاق را (حق طلاق) از همسر خود اخذ کرده است، مانند هر مردی می‌تواند بدون ایراد هیچ دلیلی درخواست طلاق خود را تقدیم دادگاه کند.
همچنین درباره دادخواست طلاق باید بگوییم که : این اصطلاح به معنای یک درخواست رسمی است که زوج (مرد) تقدیم دادگاه می‌کند یا زوجه (زن) به دادگاه ارسال می‌کند.
دادخواست طلاق همان درخواستی که به دنبال آن، دادگاه رای طلاق را صادر می‌کند و طرفین (زن و مرد) نیز با ارائه آن حکم به دفترهای طلاق، از یکدیگر بصورت رسمی طلاق می‌گیرند.
فرایند ارسال دادخواست طلاق زوج (مرد) چگونه انجام می‌شود؟
زوج (مرد) حق دارد که با مراجعه به دادگاه، یک دادخواست طلاق تقدیم مراجع حقوقی کند. جالب است بدانید که تا سال 1372، قوانین مربوط به ارسال دادخواست طلاق به نحوی بود که مرد در صورت تمایل، می‌توانست به یکی از دفترهای ثبت طلاق در سطح شهر مراجعه کند و تقاضای طلاق کند.
دفتردار از زوج (مرد) می‌خواست که همه حقوق زوجه (زن) خود را بصورت صددرصدی پرداخت کند؛ حقوقی مانند مهریه شامل این موارد می‌شود. پس از اینکه مرد همه حقوق زن را پرداخت می‌کرد، صیغه طلاق جاری می‌شد.
این رویکرد بسترساز مشکلات گوناگونی می‌شد.
بسیاری از مردان در شرایط ناهموار روحی اقدام به طلاق گرفتن از همسر خود می‌کردند و به سبب سهل‌الوصول بودن مسیر طلاق، به راحتی طلاق می‌گرفتند ولی پس از سپری شدن مدت زمانی، از عمل خود پشیمان می‌شدند.
قانون‌گذاران عالی‌رتبه کشور، با دقت نظر تمام، تغییراتی در این شیوه طلاق ایجاد کردند تا فرایند ارسال دادخواست طلاق تا عملی کردن آن، در بازه زمانی طولانی‌تری انجام شود؛ در نتیجه، زن و مرد در این برهه زمانی بلندتر، بیشتر از قبل به فکر فرو می‌روند و تصمیم عاقلانه‌تری اتخاد می‌کنند.
مرد پس از ارسال دادخواست طلاق و طی کردن مراحل اداری مربوط به آن، رای طلاق را از دادگاه دریافت خواهد کرد؛ پس از دریافت اجازه طلاق، دو طرف باید به یکی از دفترهای ثبت طلاق مراجعه کنند تا طلاق رسمی شود.
نکته مهم اول: مطابق با ماده 29 قانون حمایت از خانواده، دادگاه موظف است که پیش از صدور رای طلاق قطعی، درباره مسائل زیر تعیین‌تکلیف کند:
- مهریه.
- اجرت المثل و نحله.
- نفقه.
- حضانت فرزند یا فرزندان.
- ملاقات فرزندان.
- نفقه فرزندان.
نکته مهم دوم: زوج (مرد) در صورت تمایل می‌تواند انجام همه فرایندهای طلاق را از قدم اول تا ثبت طلاق به وکیل خود واگذار کند؛ در چنین موقعیتی، مرد یک وکالت‌نامه رسمی به وکیل خود می‌دهد و وکیل همه مراحل را به عنوان نماینده موکل خود ادامه خواهد داد.
فرایند ارسال دادخواست طلاق توسط زوجه (زن) چگونه انجام می‌شود؟
در بخش‌های قبلی این مقاله، درباره این نکته صحبت کردیم که مرد از جهت قانونی اجازه دارد که بدون ایراد هیچ دلیل توجیه‌کننده‌ای تقاضای اجازه طلاق کند، درحالی‌که زن چنین اجازه‌ای را ندارد مگر اینکه شرایط خاصی پیش بیاید یا از شوهر خود وکالت طلاق یا حق طلاق گرفته باشد.
در نص صریح قانون مدنی چنین آمده است که زن در دو حالت، توانایی ابلاغ دادخواست طلاق را دارد:
روش اول
زوجه می‌تواند با بررسی سند رسمی ازدواج خود و دقت در شروط مندرج در آن، به دنبال شروطی باشد که از طرف زوج زیر پا گذاشته شده‌اند؛ در چنین موقعیت‌هایی، بهتر است که به دفتر یک وکیل خبره مراجعه کنید یا از ابزار وکیل آنلاین استفاده کنید، تا یک مشاوره کارآمد درباره زیر پا گذاشته‌شدن یکی از این شروط پیدا کنید.
روش دوم
زمانی‌که از سوی شوهر، “عُسر و حَرَجی” زوجه را تهدید کند، زوجه می‌تواند درخواست طلاق خود را به دادگاه ابلاغ کند. قانون‌گذار در سال 1386، مصادیق روشنی برای عسر و حرج مشخص کرده است؛ در مجموع، می‌توانیم بگوییم که عسر و حرج به معنای ایجاد شدن هر مشکل یا ناراحتی‌ای است که باعث شود زندگی بر زوجه از جانب زوج دشوار شود. موارد زیر، مطابق با نص قانون، مصادیق عسر و حرج محسوب می‌شود:
- زمانی‌که مرد (زوج) خانه و همسر خود را به مدت 6 ماه متوالی یا 9 ماه بصورت متناوب ترک کند؛ البته در صورت ترک متناوب، حتما باید کل 9 ماه در یک سال اتفاق افتاده باشد. این ترک کردن، باید بدون هیچ دلیل و عذری اتفاق افتاده باشد.
- اعتیاد و درگیری مرد به مشروبات الکی و انواع مواد مخدر تا جایی‌که زندگی وی را مختل کند؛ در چنین مواقعی، دادگاه امر می‌کند که مرد اعتیاد خود را ترک کند. اگر از زمان مشخص‌شده دادگاه بگذرد و مرد همچنان درگیر اعتیاد باشد، اجازه طلاق صادر می‌شود.
- محکومیت قطعی مرد به حبس 5 سال یا بیشتر از 5 سال.
- کتک‌کاری و ضرب و شتم زن توسط مرد بصورت مستمر و تکرارشونده؛ البته این مسئله باید به تایید پزشکی قانونی برسد.
- مبتلا شدن مرد به یک بیماری صعب‌العلاج یا به بیماری‌هایی که امکان درمان آن‌ها به هیچ وجه وجود ندارد یا علم پزشکی هنوز پاسخی برای آن‌ها ندارد؛ البته این بیماری باید به شکلی باشد که اختلالی در روند عادی خانواده ایجاد کند، مثلا مانع کسب درآمد مرد شود.
نکته شایان توجه این است که علاوه بر مصادیقی که بیان کردیم، هر مشکل دیگری که استنباطی از عبارت “عسر و حرج” باشد و به تایید دادگاه برسد، منجر به صادر شدن اجازه طلاق می‌شود.
فراموش نکنید که همه این مصادیق در صورتی منجر به طلاق زوجه از همسرش می‌شود که به تایید دادگاه برسد.
پس زمانی‌که زن درخواست طلاق خود را با تقدیم دلایل و شهود مورد تایید به دادگاه اعلام کند، دادگاه با انجام پیگیری‌ها و تحقیقات گسترده، دادخواست طلاق را صادر می‌کند. زوجه موظف است که رای رسمی طلاق را به یکی از دفاتر ثبت طلاق ببرد تا فرایند طلاق رسمی و صددرصدی شود.
نکته مهم: تفاوتی ندارد که دادگاه بصورت غیابی تشکیل شود یا درخواست اولیه از سوی زن ارسال شده باشد، در هر صورت مرد موظف است که مهریه زن را بصورت تمام و کمال پرداخت کند؛ فقط در یک مورد مرد می‌تواند از پرداخت مهریه سر باز زند و آن هم هنگامی است که در دوران عقد ازدواج و زندگی مشترک، هیچ رابطه جنسی‌ای میان زن و مرد اتفاق نیفتاده باشد.
اعتراض طرفین طلاق، چه تاثیری در روند ارسال دادخواست طلاق دارد؟
یکی از سوالاتی که ذهن بسیاری از بانوان را به خود مشغول کرده است، این پرسش است که درصورتی‌که زن با درخواست طلاق مرد موافق نباشد و اعتراض خود را به دادگاه ابلاغ کند، چه اتفاقی می‌افتد. پاسخ سوال در یک جمله چنین است که نارضایتی زن از درخواست طلاق زوج، به هیچ عنوان مانع از صدور اجازه رسمی طلاق از طرف دادگاه نخواهد شد.
البته نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که اعتراض یکی از طرفین به حکم طلاق، چه اعتراض زن به درخواست مرد و چه برعکس، موجب به تاخیر افتادن فرایند طلاق خواهد شد؛ در حالت عادی، چنانکه بیان کردیم، پس از ارسال دادخواست طلاق به دادگاه، طی کردن برخی از مراحل اداری و در نهایت، پرداخت مهریه و حقوق زن، دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند. اما اگر یکی از طرفین به این درخواست اعتراض کند، روند تا حدودی تغییر می‌کند.
تفاوتی ندارد که مرد یا زن به دادخواست طلاق اعتراض کرده باشند؛ در هر صورت، با قرار گرفتن یک برگه اعتراض بر روی پرونده طلاق، پرونده شما به یک پرونده سه مرحله‌ای تبدیل خواهد شد. در زمانی‌که اعتراضی بر روی پرونده قرار بگیرد، برای صدور حکم رسمی طلاق، پرونده باید از سه دادگاه زیر بگذرد:
- دادگاه بدوی:
زمانی که حکم این دادگاه ابلاغ می‌شود، زوجین می‌توانند اعتراض خود را ابلاغ کنند. دادگاه یک فرجه 20 روزه برای ابلاغ تجدید نظر به زوجین ارائه می‌دهد؛ زن و مرد موظف هستند که در صورت عدم رضایت از حکم دادگاه، درخواست تجدید نظر را به دادگاه ابلاغ کنند.
- دادگاه تجدید نظر استانی:
وقتی که یکی از طرفین به حکم دادگاه بدوی اعتراض کند، پرونده به دادگاه تجدید نظر استانی ابلاغ خواهد شد؛ در چنین موقعیتی، دادگاه تجدید نظر معمولا بدون حضور زن و مرد تشکیل می‌شود و حکم نهایی به زن و مرد ابلاغ می‌شود. زن و مرد می‌توانند مخالفت خود با رای دادگاه را در یک بازه بیست روزه ارسال کنند تا پرونده به دیوان عالی کشور ارجاع داده شود.
- دیوان عالی کشور:
پرونده که به دیوان عالی کشور ارجاع شد، اتفاقات گوناگونی رقم خواهد خورد؛ ممکن است که دیوان عالی نظر دادگاه تجدید نظر را نقض کند یا اشکالی به فرایند دادگاه تجدید نظر بگیرد. در چنین زمانی، پرونده مجددا به دادگاه تجدید نظر ارسال می‌شود و امکان مخالفت با رای دادگاه تجدد نظر نیز مجددا برای زوجین ایجاد می‌شود.
نکته مهم: تفاوتی ندارد که اعتراض طرفین بر مبنای یک دلیل موجه یا یک دلیل غیرموجه باشد، در هر صورت، با اعلام اعتراض، فرایند طلاق به مدت سه ماه تا یک سال به تاخیر خواهد افتاد.
داور چیست و چه نقشی در روند ارسال دادخواست طلاق دارد؟
دادگاه پیش از آنکه حکم قطعی طلاق را صادر کند، موظف است که با ارسال دو ابلاغیه جداگانه برای طرفین طلاق، از زوج و زوجه درخواست کند که یک داور برای خود مشخص کنند. داوران در گذشته نقشی کلیدی در انجام فرایند طلاق داشتند؛ آن‌ها با صحبت کردن با زن و مرد و بررسی موقعیت پیش آمده، نظر قطعی خود را به دادگاه ابلاغ می‌کردند و قاضی نیز در صدور اجازه طلاق، نظر آن‌ها را اعمال می‌کرد.
در این روزها، داوران و نظرهای ایشان برای دادگاه چندان مهم نیست و در حکم قطعی هم تاثیری ندارد؛ به بیان دیگر، فرایند ابلاغیه داور و مسائل مربوط به آن، یک نقش تشریفاتی پیدا کرده است.
طلاق رجعی و بائن چه تفاوتی دارند؟
زمانی‌که یک مرد دادخواست طلاق خود را به دادگاه ابلاغ کند و طلاق اجرا شود، براساس وضعیت زوجه، دو نوع طلاق اتفاق خواهد افتاد:
- طلاق رجعی به نوعی از طلاق گفته می‌شود که تا سه ماه پس از اجرای صیغه آن، امکان فسخ آن وجود دارد؛ قضیه هم از این قرار است که پس از نگه‌داشتن سه ماه عده، زوج در صورت تمایل قادر است که به زوجه رجوع کند و در نتیجه، طلاق باطل خواهد شد.
- طلاق بائن نوع دیگری از طلاق است که امکان رجوع در آن وجود ندارد. نکته اینجاست که زمانی طلاق بائن اتفاق خواهد افتاد که زوجه باکره یا یائسه باشد؛ در چنین زمانی سپری شدن عده معنایی ندارد.
شرط تنصیف چیست و چه تاثیری در دادخواست طلاق دارد؟
تنصیف یکی از مسائل مربوط به آغاز زندگی و ازدواج است؛ زمانی‌که زن و مرد قصد دارند که عقد خود را بصورت محضری ثبت کنند، گزینه‌ای تحت عنوان تنصیف پیش روی مرد قرار دارد. مرد می‌تواند با امضای تنصیف و رسمی‌کردن آن، متعهد شود که اگر روزی قصد طلاق از زوجه خود را گرفت، باید علاوه بر پرداخت مهریه، نصف همه اموال خود را به همسرش تقدیم کند.
اگر مرد چنین بخشی را در هنگام ازدواج امضا کرده باشد، پیش از صدور دادخواست طلاق موظف است که نصف اموال خود را به همسرش پرداخت کند؛ البته فراموش نکنید که تنصیف قوانین و مقرارت مربوط به خود را دارد.
زوجه باکره و دادخواست طلاق
ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که زوجه دوشیزه (باکره) چگونه می‌تواند فرایند رسیدن به دادخواست طلاق را طی کند. نکات زیر، دربردارنده مهم‌ترین پاسخ‌ها به سوالات متداول درباره این مسئله است:
- برخلاف نکاح بانوان باکره که نیازمند اجازه سرپرست است، ارسال دادخواست طلاق نیازمند اجازه از سمت سرپرست ندارد.
- زوج موظف است که نیمی از مهریه زوجه دوشیزه را پرداخت کند.
- در صورتی‌که ثابت شود که باکره‌ماندن زوجه به سبب این مسئله است که زوج تمایلی به آغاز زندگی یا برقراری ارتباط جنسی با زوجه نداشته باشد، دادگاه حق تقدیم درخواست طلاق را به زوجه خواهد داد.
اولین قدم برای دادخواست طلاق
در بخش‌های قبلی این مقاله، نکات تکمیلی بسیاری را درباره دادخواست طلاق و مسائل مربوط به آن بیان کردیم؛ در این قسمت، قصد داریم که اطلاعات و فرم‌هایی را در اختیار شما قرار دهیم. این فرم‌ها به شما کمک می‌کنند که اولین قدم‌ها در راستای ارسال دادخواست طلاق را به درستی بردارید و با دستی پر به سراغ مراحل آغازین این فرایند بروید.
مدارک مورد نیاز
این روزها، به سبب شلوغی دادگاه‌ها و بیماری نوظهور کرونا، بسیاری از فرایندهای حقوقی بصورت دادخواست‌های الکترونیکی به پیش می‌روند. برای ارسال یک دادخواست الکترونیکی در خصوص طلاق از سوی زوج / زوجه، به مدارک زیر نیاز دارید:
- شناسنامه.
- کارت ملی.
- عقدنامه.
فرم‌های مربوط به صدور رای طلاق
با اطلاعات شناسنامه‌ای خود، فرم‌های زیر را بصورت دقیق پر کنید.
- فرم دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش، به منظور اجرای صیغه طلاق از سمت زوجه به سبب تخلف زوج از شروط ضمن عقد و اعتیاد مرد به ماده مخدر ماریجوآنا.
ریاست محترم مجتمع قضایی / دادگستری …………
با سلام- احتراما با تقدیم دادخواست و ضمائم پیوست آن به استحضار عالی می‌رساند:
اینجانبه به تاریخ …….. به موجب سند نکاحیه شماره ……… تنظیمی در دفتر ازدواج شماره ………… با تعیین مهریه …… سکه بهار آزادی به عقد رسمی و شرعی زوجیت خوانده در آمدم که ثمره این ازدواج دو فرزند یک و سه ساله می‌باشد.
خوانده محترم کلیه شروط دوازده گانه مندرج در سند نکاحیه را پذیرفته است و در ضمن عقد نکاح وکالت با حق توکیل به غیر جهت اجرای صیغه طلاق در صورت تخلف از شرایط ضمن عقد به اینجانب اعطا نموده است.
خوانده مدت پنج سال است که اعتیاد به مواد مخدر از نوع ماریجوآنا / حشیش پیدا نموده است و به موجب دادنامه شماره ……….. مورخ ……….. دادگاه انقلاب اسلامی…………. محکوم به شش میلیون ریال جزای نقدی گردیده است که به موجب دادنامه مذکور تخلف نامبرده از شرایط ضمن عقد نکاح محقق گردیده است.
علی‌هذا با عنایت به مراتب فوق مستندا به ماده 1119 قانون مدنی ناظر به شروط ضمن عقد نکاح صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق مورد تقاضاست.
با تجدید مراتب احترام
نام و نام خانوادگی زوجه
امضاء
- دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق به سبب تخلف از شروط ضمن عقد و عقیم بودن زوج:
ریاست محترم مجتمع قضایی / دادگستری …………
با سلام و دعای خیر- احتراما به استحضار عالی می‌رساند:
اینجانبه به تاریخ …….. به موجب سند نکاحیه شماره …….. دفتر ازدواج شماره ……… با تعیین مهریه ……… ریال به عقد رسمی و شرعی زوجیت خوانده درآمدم که با گذشت 4 سال از زندگی مشترک فرزند نداریم.
خوانده محترم کلیه شروط دوازده گانه مندرج در سند نکاحیه را پذیرفته است و در ضمن عقد نکاح وکالت با حق توکیل به غیر جهت اجرای صیغه طلاق در صورت تخلف از شرایط ضمن عقد به اینجانب اعطا نموده است.
متاسفانه با گذشت شش سال از زندگی مشترک تا به حال دارای فرزند نشده ایم و با مراجعات مکرر به پزشک متخصص معلوم شده است که خوانده عقیم می باشد.
نظر به اینکه آرزوی هر زن این است که روزی مادر شود و کانون هر خانواده با تولد فرزند گرم می‌شود و با توجه به اینکه خوانده شرط ضمن عقد نکاح تخلف کرده است مستندا به ماده 1119 قانون مدنی ناظر به شروط ضمن عقد نکاح صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق مورد استدعاست.
با تجدید مراتب احترام
نام و نام خانوادگی زوجه.
جمع بندی
در این مقاله کوشیدیم تا ابتدا فرایند ارسال دادخواست طلاق از سمت زوج و زوجه را بصورت جداگانه بررسی کنیم، و نکات تکمیلی مربوط به دادخواست طلاق را بصورت دقیق اما مختصر تشریح کنیم.
در ادامه گفتیم که زوجه با دو روش کلی قادر است دادخواست طلاق خود را بصورت منطقی به پیش ببرد تا نتیجه مطلوب حاصل شود. همچنین در قسمت‌های پایانی مقاله، دو فرم مهم برای ارسال دادخواست طلاق از سوی زوجه را بیان کردیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر و افزایش آگاهی در این خصوص می توانید به اپلیکیشن شهرداد مراجعه نمایید.
